تجسس (قرآن)تجسس از ماده «جس» در لغت به معنای شناسایی کردن به صورت پنهان می باشد. ۱ - معنای تجسستجسس از ماده «جس» در لغت به معنای شناسایی کردن به صورت پنهان و ظریف، و جاسوس از همین ریشه است و در اصطلاح قرآن به معنای کسب اطلاعات از لغزشهای مؤمنان است که در شمار رذایل اخلاقی قرار دارد. قرآن کریم از تجسس در احوال و امور شخصی مؤمنان نهی کرده است و دلیل نهی الهی، حفظ آبروی مؤمنان است. امام خمینی نیز در بیان حکم تجسس به اقسام آن پرداخته است. ۱- تجسس اشخاص در حریم خصوصی: در اسلام پرهیز از تجسس در حریم خصوصی افراد و زندگی آنان، به‌عنوان قاعده اولی پذیرفته شده است و همگان باید آن را رعایت کنند. امام خمینی تجسس در امور شخصی دیگران را حرام شمرده و کشف سرّ مؤمن را جایز ندانسته است ازاین‌رو تجسس که لازمه آن کشف سرّ مؤمن است حرام می‌باشد. اگر کسی گناهانی را که مطلع شده برای دیگران اگرچه یک نفر باشد، بازگو کند، این کار او از مصادیق اشاعه فحشا و هتک حرمت مسلمان و حرام است. ۲- تجسس حکومت در احوال شخصی: برای اثبات ممنوعیت تجسس حکومت در حریم خصوصی افراد، علاوه بر ادله ممنوعیت تجسس اشخاص در حریم خصوصی، برخی از روایات نیز درباره وظیفه حکومت در برابر مردم نیز به مطلب پرداخته شده امام خمینی در فرمان هشت‌ماده‌ای، خطاب به قوه قضاییه درباره اسلامی شدن قوانین و عملکردها، درباره عدم دخالت در حوزه خصوصی و امنیت شهروندان و آزادی‌های شخصی و فردی تاکید کرده است و معتقد است تجسس درباره گناهان دیگران و دنبال کردن اسرار مردم ممنوع و فاش ساختن اسرار آنان حرام می‌باشد. ۳- تجسس به نفع دشمنان: خبرگیری و تجسس در قراردادهای جنگی و تجاری و سیاسی و آمار و ارقام مربوط به تجهیزات و تاسیسات نظامی در راستای جلب رضایت دشمن که جاسوسی به شمار می¬آید به‌حکم برخی آیات الهی حرام است امام خمینی جاسوس را چه مسلمان و چه کافر ذمی مستحق مجازات می‌داند و معتقد است عقل و اسلام اجازه نمی‌دهند حکومت اسلامی در برابر جاسوسان ساکت بنشیند و اقدامات پیشگیرانه انجام ندهد. [۷]
خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۲۵۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.
۲ - پانویس
۳ - منبع• فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «تجسس» • دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی. |